मला बसलेले सांगितीक धक्के....
मला कर्नाटकी संगीत विषेश आवडत नाही. (कमी ऐकलेले आणि कळत नाही हे खरे) . जास्त हिंदुस्थानी ऐकलेले. राग संगीत हे आपले वाटते. हे राग गुरू शिष्य परंपरेतून पुढे आले हेही माहीत होते. अगदी सामवेदापासून गायनाचा उल्लेख केलेला आढळतो. काही वर्षापूर्वी एक लेक्चर ऐकले...संगीताच्या इतिहासावर आणि त्याच्या वाटचालीवर तेव्हा कळले की हिंदुस्तानी पेक्षा कर्नाटक संगीत जास्त ओरिजिनल आहे. त्यात कमी बदल झालेत. हिंदुस्तानी संगीतावर मुस्लीम व पर्शिअन प्रभाव जास्त आहे. त्यातल्या त्यात ध्रुपद धमार वाले परंपरा जपत आहेत. पण ध्रुपद पेक्षा लोकांना आता ख्याल बंदिशी जास्त आवडू लागल्या.
आपल्यकडे गुरू शिष्य परंपरेने गाणे शिकवले जाते. नोटेशन पूर्वी करत नसत. जेव्हा हिंदुस्थानावर आक्रमणे झाली आणि मुगलांचे राज्य आले तेव्हा राजा म्हणेल ती दिशा या न्यायाने गाणे बदलत गेले, अरबी, फारसी इराणी यांचा प्रभाव पडला आणि आपले गाणे डिमांड नुसार बदलले. चांगली गोष्ट एवढीच की ते टिकले लयाला गेले नाही. जेव्हा कला टिकवायला लोकांकडे पैसे नसतात तेव्हा तडजोड करावी लागतेच. या तडजोडी पायी एवढे बदल करावे लागले हे माहीत नव्हते. का कुणास ठाउक मुस्लीमांच्या दयेवर या कला पुढे टिकल्या हे जरी खरे असले तरी त्यातला झालेला बदल धक्कादायक होता.
आपल््यापैकी बहुतेकांना नाट्यसंगीत मनापासून आवडते. त्याला शास्त्रीय संगीताचा पाया असतो. गाणारे पण चांगले होते.
शब्द चांगले असत. परवा बालगंधर्व सिनेमाचा एक प्रोमो पाहिला आणि मला दुसरा धक्का बसला. खाली दिलेली लिंक याचे स्पष्टीकरण देईल. बरीच नाट्यगीते जुन्या बंदिशीवर आधारित आहेत. आठवणीतली गाणी या लिंकवर नाटके या सदरात काही गाण्यांच्या खाली उल्लेख आहे. यातून झाला तर पुढील पिढीचा फायदाच झाला आहे पण मला का कुणास ठाउक ही गाणी अगदी ओरिजिनल वाटत. काही बंदिशीवर आधारित होता हे माहित होते पण एवढ्या प्रमाणात...जरा पचवायला अवघडच गेले. http://www.youtube.com/watch?v=nCU6PfOqMbA&NR=1
ही लिंक पहा...
आता त्या काळी शास्त्रीय संगीताला जेव्हा वाईट दिवस आले होते तेव्हा ते वाचवण्याकरता बंदिशींचा आधार घेतला गेला असे म्हणतात. त्यामुळे शास्त्रीय संगीत सामान्य लोकांपर्यंत पोचले पण आणि आणि टिकले पण.
हे सगळे जरी खरे असले तरीसुद्धा जेव्हा अगदी सही न सही चाल काँपी होते (कुठल्याही भाषेतली) तेव्हा वाईच वाटतेच. आपण नवीन पिढीतल्या काही संगीतकारांना म्हणतो अरे काय चाली चोरतात ...सेम गाणी काँपी करतात म्हणून. आता तुम्ही म्हणाल ती गाणी अगदी फालतू असतात त्याला शास्त्रीय पाया नसतो तरी प्रकार तोच ना......
मराठी लिखाणात पण हा प्रकार खूप आढळतो... त्याबद्दल परत कधीतरी..........
मला कर्नाटकी संगीत विषेश आवडत नाही. (कमी ऐकलेले आणि कळत नाही हे खरे) . जास्त हिंदुस्थानी ऐकलेले. राग संगीत हे आपले वाटते. हे राग गुरू शिष्य परंपरेतून पुढे आले हेही माहीत होते. अगदी सामवेदापासून गायनाचा उल्लेख केलेला आढळतो. काही वर्षापूर्वी एक लेक्चर ऐकले...संगीताच्या इतिहासावर आणि त्याच्या वाटचालीवर तेव्हा कळले की हिंदुस्तानी पेक्षा कर्नाटक संगीत जास्त ओरिजिनल आहे. त्यात कमी बदल झालेत. हिंदुस्तानी संगीतावर मुस्लीम व पर्शिअन प्रभाव जास्त आहे. त्यातल्या त्यात ध्रुपद धमार वाले परंपरा जपत आहेत. पण ध्रुपद पेक्षा लोकांना आता ख्याल बंदिशी जास्त आवडू लागल्या.
आपल्यकडे गुरू शिष्य परंपरेने गाणे शिकवले जाते. नोटेशन पूर्वी करत नसत. जेव्हा हिंदुस्थानावर आक्रमणे झाली आणि मुगलांचे राज्य आले तेव्हा राजा म्हणेल ती दिशा या न्यायाने गाणे बदलत गेले, अरबी, फारसी इराणी यांचा प्रभाव पडला आणि आपले गाणे डिमांड नुसार बदलले. चांगली गोष्ट एवढीच की ते टिकले लयाला गेले नाही. जेव्हा कला टिकवायला लोकांकडे पैसे नसतात तेव्हा तडजोड करावी लागतेच. या तडजोडी पायी एवढे बदल करावे लागले हे माहीत नव्हते. का कुणास ठाउक मुस्लीमांच्या दयेवर या कला पुढे टिकल्या हे जरी खरे असले तरी त्यातला झालेला बदल धक्कादायक होता.
आपल््यापैकी बहुतेकांना नाट्यसंगीत मनापासून आवडते. त्याला शास्त्रीय संगीताचा पाया असतो. गाणारे पण चांगले होते.
शब्द चांगले असत. परवा बालगंधर्व सिनेमाचा एक प्रोमो पाहिला आणि मला दुसरा धक्का बसला. खाली दिलेली लिंक याचे स्पष्टीकरण देईल. बरीच नाट्यगीते जुन्या बंदिशीवर आधारित आहेत. आठवणीतली गाणी या लिंकवर नाटके या सदरात काही गाण्यांच्या खाली उल्लेख आहे. यातून झाला तर पुढील पिढीचा फायदाच झाला आहे पण मला का कुणास ठाउक ही गाणी अगदी ओरिजिनल वाटत. काही बंदिशीवर आधारित होता हे माहित होते पण एवढ्या प्रमाणात...जरा पचवायला अवघडच गेले. http://www.youtube.com/watch?v=nCU6PfOqMbA&NR=1
ही लिंक पहा...
आता त्या काळी शास्त्रीय संगीताला जेव्हा वाईट दिवस आले होते तेव्हा ते वाचवण्याकरता बंदिशींचा आधार घेतला गेला असे म्हणतात. त्यामुळे शास्त्रीय संगीत सामान्य लोकांपर्यंत पोचले पण आणि आणि टिकले पण.
हे सगळे जरी खरे असले तरीसुद्धा जेव्हा अगदी सही न सही चाल काँपी होते (कुठल्याही भाषेतली) तेव्हा वाईच वाटतेच. आपण नवीन पिढीतल्या काही संगीतकारांना म्हणतो अरे काय चाली चोरतात ...सेम गाणी काँपी करतात म्हणून. आता तुम्ही म्हणाल ती गाणी अगदी फालतू असतात त्याला शास्त्रीय पाया नसतो तरी प्रकार तोच ना......
मराठी लिखाणात पण हा प्रकार खूप आढळतो... त्याबद्दल परत कधीतरी..........
6 comments:
> ही गाणी अगदी ओरिजिनल वाटत. काही बंदिशीवर आधारित होता हे माहित होते पण एवढ्या प्रमाणात...जरा पचवायला अवघडच गेले.
>---
Acc to Govindrao Tembe, only for प्रेम सेवा शरण - मानापमान did he compose a tune in that famous drama. Everything else was lifted from existing sources and reworked into a song.
Which change in Hindustani Music is 'shocking' according to you? Just as languages developed in various fashions, two branches of music developed in two processes over several centuries. Muslims like other to believe that they influenced Hindustani music decisively. It is a baseless claim. Nearly all the famous Muslim musicians were originally Hindus. There are specific musical processes behind the two branches, which have very little to do with outside influence.
> Muslims like other
Muslims like (as in 'want')
*others (not 'other')
@Naniwdejar...plesae refer to wikipedia....history of hindustani classical music....
I got all this info thru one lecture on history of hindustani music...
maze kahi muslimanshi wakde nahi pun mala watat hote ki he aaple purvapaar chalat alele ganyache rup ahe but it has changed so much....
I am afraid I know far too much about Hindustani Music for me to refer to wikipedia about it.
Marathi language has changed a lot since Dnyandev's time, or even since Lokmanya's time. The same with Hindustani Music. Can't a change come about wholly through internal processes? Bhimsen and his generation reworked the kernel of Abdul Karim Khan's Kirana gayaki to a significant extent. But does it make any sense to call it 'Hindu influence' and ascribe religious association when no such thing exists. Abdul Karim was an incredible singer, but when other titans followed in his steps, they left their stamp on the gharana.
Looking at 'khayal' as corruption of Dhrupad gayaki does not make any sense either. Khayal incorporates elements of Dhrupad. Dhrupadiyas sing very good khayal when they put their mind to it.
Muslims and their toadies are vociferous that they shaped Hindustani Music. Nobody has shown how the music of Iran or Pakistan has influenced Hindustani Music. Pakistan's music went down the drain the moment they separated from India, and their shallowness forced Bade Ghulam Ali Khan to become Indian citizen through Morarji Desai's help. When Muslim rulers forced Hindu singers to convert, often with a gun to their head, they had little choice about it. These singers shaped Indian Music, but their new religion had nothing to do with the process, as such.
# Naniwdekar what about origin of Khayal or word khayal, Tarana? Words in Tarana?
@ naniwadekar
Naniwdekar what about origin of Khayal or word khayal, Tarana? Words in Tarana?
Post a Comment